‘We zijn de huisarts van het recht’
De notarissen Johan Wolterink en Gerrit van den Berg van Limes Notarissen hebben elk vanuit hun eigen expertise, respectievelijk ondernemingsrecht en familierecht, regelmatig te maken met opvolgingskwesties in familiebedrijven. Wat kunnen zij voor deze bedrijven betekenen? En welke tips hebben zij om dit soort zaken gladjes te laten verlopen. Een interview.
Hoe mooi is het om betrokkente zijn bij bedrijfsopvolging?
Gerrit van den Berg: “Familiebedrijven hebben hun eigen dynamiek. Het is mooi om te zien hoe dit soort bedrijven balanceren tussen enerzijds het familiebelang en anderzijds het economisch belang van het bedrijf. Alles wat hierbij een rol speelt, moet je goed vastleggen in bijvoorbeeld huwelijkse voorwaarden, testamenten en levenstestamenten. Soms maken we een familiestatuut.”
Johan Wolterink: “Vanuit het ondernemingsrecht kijk ik naar zaken als zeggenschap en de bedrijfsstructuur met bijvoorbeeld bv’s. Ik loop al zo’n 35 jaar mee in het notariaat en heb bij sommige bedrijven al tweemaal een bedrijfsoverdracht meegemaakt. De betrokkenheid bij in zo’n geval drie generaties is mooi. Daarom ga ik ook regelmatig naar de bedrijven toe, zodat je een goede voorstelling kunt maken van de situatie.”
Wat is er bij familiebedrijven anders dan bij niet-familiebedrijven?
Gerrit van den Berg: “Bij familiebedrijven is het vaak uitdagender. Meestal zijn er ook andere kinderen bij betrokken en dat maakt dat je allerlei zaken, bijvoorbeeld plotseling overlijden en wat dat betekent voor de opvolging, goed geregeld moet hebben. Dat proberen we de eigenaren duidelijk te maken. Ook bij allerlei praktische zaken helpen we.”
Wolterink: “Het is ook altijd maatwerk. Het is geen kwestie van een standaardakte uit de kast trekken. Elk familiebedrijf heeft zijn eigen structuur en dynamiek.”
Doen jullie vaak bedrijfsoverdrachten?
Johan Wolterink: “Ja, dat komt zeer regelmatig voor. Vooral aan het eind van het jaar is er een piek vanwege de jaarafsluiting en verandering van wetten en regels. Dan zit er ook echt tijdsdruk op.”
Heb je tips voor bedrijven?
Johan Wolterink: “Maak onderscheid tussen zeggenschap en het economisch belang in een bedrijf. Zo kun je bijvoorbeeld het economisch belang in delen laten overgaan naar de volgende generatie en pas daarna de zeggenschap, al dan niet verdeeld over meerdere kinderen. Er zijn meerdere mogelijkheden. Je moet aftasten wat het wordt. Afspraken die je hierover maakt in de familie, kun je vastleggen in een familiestatuut, een soort herenakkoord. Daarbij is het belangrijk dat je dit altijd samen doet met alle partijen die bij de overdracht zijn betrokken. Je kunt het niet op je eigen houtje.”
Gerrit van den Berg: “Tip is ook om de notaris er in een vroegtijdig stadium bij te betrekken en niet pas aan het einde van de rit. Zo hebben we wel eens meegemaakt dat er bij een overdracht geen taxatie van de panden was geweest. Het is niet prettig als je zoiets pas aan het eind signaleert, want dan ben je eigenlijk te laat. Als je op tijd begint, voorkom je dat soort problemen. Hoe eerder we erbij betrokken worden, hoe beter.”
Wat is de rol van de notaris bij bedrijfsopvolging?
Johan Wolterink: “De kracht van de notaris is dat deze onpartijdig en onafhankelijk is. We behartigen de belangen van alle partijen, niet zoals een accountant die toch vooral gericht is op zijn eigen klant. Vertrouwen is het sterke punt van de notaris. En daarnaast hebben we natuurlijk alle juridische kennis in huis. Bij de notaris komen alle partijen en belangen samen. Je kunt ons zien als de huisarts van het recht waar mensen als eerste terecht kunnen voor juridisch advies en die ervoor zorgt dat toekomstige conflicten worden vermeden.”
Wat zijn de sterke punten van Limes Notarissen?
Johan Wolterink: “We richten ons vooral op het Groene Hart, dus het gebied rond Alphen, Boskoop, Benthuizen, Hazerswoude en Nieuwkoop. We hebben veel agrarische bedrijven als klant maar ook de mkb-bedrijven in Alphen aan den Rijn. Een heel gevarieerd klantenbestand dus, met daarnaast ook bedrijven van heinde en verre die meestal via accountants of ons netwerk bij ons terecht komen.
We hebben een algemene praktijk met behalve familie- en ondernemingsrecht ook juridisch advies op het gebied van vastgoed. Onze compagnon Victor The heeft dat onder zijn hoede. We hebben dus alle expertise in eigen huis. En gaat het om dienstverlening op echt specialistisch gebied, bijvoorbeeld internationaal, dan kunnen we altijd terugvallen op het netwerk waar we deel van uitmaken: Netwerk Notarissen met 150 zelfstandige kantoren en 250 notarissen.”
Heeft een overdracht ook altijd iets feestelijks?
Gerrit van den Berg: “Zeker een overdracht binnen families kan feestelijk zijn. Dat zijn mooie momenten, want het gaat per slot van rekening wel om het ‘kind’ van de ondernemer. De sfeer is dan vaak gemoedelijk. Maar het gebeurt ook dat we bij elkaar zitten met vreemden of vanwege een overlijden. Dan spelen er heel andere emoties of heerst er een afstandelijke of zelfs een ijzige sfeer. Recht is emotie, op elk moment.”
Tot slot, is er een overdracht die je speciaal is bijgebleven?
Johan Wolterink, na enig nadenken: “Ik heb het meegemaakt dat een ondernemer die net getekend had, een zakbijbeltje tevoorschijn haalde en vroeg of hij met zijn kinderen en ons een stukje mocht lezen en bidden. Zoiets blijft je wel bij.”
Limes Notarissen
Kantoor Alphen aan den Rijn
Raadhuisstraat 64
2406 AG Alphen aan den Rijn
Kantoor Hazerswoude/Boskoop
Engelandlaan 58
2391 PN Hazerswoude-Dorp
T 0172 49 24 47
E [email protected]
I www.limesnotarissen.nl
