‘Het kan een lust zijn maar ook een last’
Met 55 jaar ervaring als bagage weten ze bij Driebergen Accountants – zelf ook een familiebedrijf – alles van het adviseren van familiebedrijven en bedrijfsopvolging. We spraken over dit boeiende aspect van het vak met Wim Driebergen en Peter de Boer, twee van de vier partners bij het Rijnsburgse accountantskantoor, naast Diana Driebergen en Lysia van Delft.
Hoe mooi is het om familiebedrijven bij te staan?
Wim Driebergen: “Het is heel mooi maar ook intensief, vooral als er spanningen zijn. Dat was het geval in een familiebedrijf met twee broers aan het roer. Dan moet je op een constructieve manier zoeken naar een oplossing om te zorgen dat de relatie weer goed wordt. Goede relaties zijn in elk bedrijf belangrijk, maar in een familiebedrijf, waarin vaak het familiekapitaal in de onderneming zit, is dat nog belangrijker. In dit voorbeeld is het gelukkig goed gekomen. En het bedrijf is nog steeds klant bij ons.”
Peter de Boer: “Wat het anders maakt, is dat er veel emotie komt kijken bij processen waarbij nagedacht wordt over het in de familie houden van het bedrijf of verkopen aan een externe partij. Duidelijk moet zijn of iemand geschikt is om het bedrijf over te nemen en of hij of zij dat ook echt wil. Een bedrijf kan een lust zijn, maar ook een last.
Een familiebedrijf is een mooi en trots bezit omdat het bijvoorbeeld is gestart door de grootvader, maar het moet geen ballast worden, waardoor het tot verdeeldheid in de familie leidt. Soms kun je tot de conclusie komen dat het beter is managementtaken over te hevelen naar een externe directeur. Dan heb je wel de revenuen van het bedrijf maar niet de dagelijkse beslommeringen.”
Hoe vaak komt het voor dat je met familiebedrijven om tafel zit om over opvolgingskwesties te praten?
Wim: “Het wisselt, maar het is gebeurd dat ik zeven van dat soort zaken tegelijk onder mijn hoede had. Dat is intensief, maar het zijn wel de krenten in de pap van ons werk. Je bent als accountant vaak de spin in het web.”
Peter: “Het is hollen of stilstaan. Ik had een klant waarbij de zaak in de familie bleef, maar tegelijk ook een project waarin de medewerkers in het bedrijf participeerden. Het intensiefst zijn overnames door een externe partij, die vaak ook weer een adviseur hebben. Voor alle trajecten geldt dat het leuk is om het te managen. Er zitten heel veel aspecten aan. Ja, je kunt dit soort trajecten wel een specialisme noemen van ons kantoor.”
Hoe ziet adviseren van familiebedrijven bij opvolgingskwesties er in de praktijk uit?
Wim: “Er is niet een vaste aanpak. Elke onderneming en ieder mens is anders. Het is een kwestie van aftasten en verdiepende vragen stellen. Op enig moment in de gesprekken met de klant, die je regelmatig hebt, komt de opvolging aan de orde. En dat hoeft niet pas bij een naderende pensioendatum te zijn, het kan ook zijn dat een ondernemer na een jaar of vijftien tot de conclusie komt dat hij of zij iets anders wil gaan doen en het bedrijf in de etalage wil zetten.”
Peter: “In de gesprekken met klanten vang je signalen op en dan kom je in actie. Vervolgens ga je scenario’s uitwerken, waarbij geldt dat een ondernemer het bedrijf niet zomaar loslaat. Er moet ook in de toekomst goed op het kind gepast worden. Zo’n traject van worstelen met de vraag hoe verder, kan zomaar een paar jaar duren, gerekend vanaf de eerste gedachtevorming. Het kan ook zijn dat eerst zaken verbeterd moeten worden in het bedrijf, want dat kan van invloed zijn op de verkoopprijs. Als uiteindelijk de geesten binnen het bedrijf rijp zijn gemaakt, kan het bedrijf worden verkocht.”
Wat is dan jullie inbreng?
Wim: “Na het meer ‘zachte’ traject begint het ‘harde’ traject van kopen en verkopen. Ook dat is intensief. Ook in deze fase staan we de klant op allerlei manieren bij met het verzamelen en uitwisselen van de benodigde informatie. We kunnen helpen bij het zoeken naar een partij die het bedrijf wil overnemen. Dat kan een collega-bedrijf zijn, maar ook een of meerdere van de eigen medewerkers. Ook helpen we bij de waardebepaling en het boekenonderzoek. Aan het eind van de rit schakelen we juristen in om de overdracht juridisch rond te maken, waarna nog de notaris in actie komt.”
Tot slot: heb je tips voor ondernemers die met bedrijfsopvolging bezig zijn?
Peter: “Neem je medewerkers mee in het traject en maak ze deelgenoot van het proces. Doe je dat niet dan worden mensen ongerust en gaan ze zich afvragen wat er met hen gebeurt. Belangrijk is ook dat je op tijd begint met de bedrijfsopvolging.”
Wim: “Tijdens het hele proces van bedrijfsopvolging loopt de ondernemer het risico dat hij al zijn aandacht geeft aan dat proces. Daardoor heeft hij of zij minder tijd voor de dagelijkse bedrijfsvoering, wat ten koste kan gaan van het resultaat. Dat is niet goed voor de verkoop. Ons advies is daarom om je tijdens het overnameproces te laten bijstaan door een adviseur, zodat de ondernemer zich kan richten op de onderneming zelf. Tenslotte is het belangrijk dat de ondernemer na de overdracht afstand neemt en zich niet met de bedrijfsvoering bemoeit. Ongevraagd advies van de oud-eigenaar wordt niet altijd op prijs gesteld.”
Driebergen Accountants
De Ruijterstraat 2
2231 RV Rijnsburg
071 402 16 21
www.driebergenaccountants.nl
[email protected]
