De Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) overweegt de monumentenstatus voor het Stadsbouwhuis aan de Langegracht aan te vragen om daar vervangende nieuwe ontwikkelingen te blokkeren. Ik viel van mijn stoel toen ik het las.
Gaat die historische vereniging zich nu ook met zaken van deze tijd bemoeien? Bestaan er geen andere gebieden die de aandacht behoeven? In haar doelstelling staat: De kennis en belangstelling van Leiden en omstreken bevorderen en zich sterk maken voor het behoud en herstel van cultureel erfgoed. Wat die regio betreft zien wij nooit iets van deze vereniging, die ruim 100 jaar bestaat dus daar heeft zij kennelijk geen belangstelling voor, terwijl ook daar toch een rijke historie van bestaat. Onder de titel behoud en herstel van cultureel erfgoed kan het Stadsbouwhuis in mijn optiek toch niet als monumentaal behandeld worden. Het betreft hier een absoluut incourante bouwmassa van 1979 die altijd slecht heeft gefunctioneerd. Het gemeentebestuur beoogt het gebouw te slopen na de restauratie van het stadhuis en de verhuizing van de meeste ambtenaren naar het Level-gebouw bij het station. Sowieso kloppen de bruto- netto-verhoudingen ervan voor geen meter. Er is sprake van veel te veel bruto ruimte, die nog eens onderhouden en gestookt moet worden ook. Verder zijn de looplijnen veel te lang. Om sommige ruimten te bereiken, moet je het hele gebouw door. De vereniging wil het predicaat monumentaal toegekend zien, omdat het gebouw als enige in Leiden over een gevel met witte bakstenen, donkerblauwe vlakken en een rode reling beschikt. God zij dank zou ik zeggen, de rest van de stad is deze niets uitstralende architectuur bespaard gebleven. Iets dat uniek is in zijn soort, hoeft daarom nog geen beschermd monument te zijn. Buitendien, wat is nu 40 jaar? Leiden is binnen de singels al één groot monument, straks wil diezelfde historische vereniging ook dat de hele, overigens ongeveer even jonge, Merenwijk die status als toonbeeld van die tijd krijgt. Hoe gek kun je het verzinnen? Over de binnenzijde wordt al helemaal niet gesproken, behoudens dat daar dan maar woningen in dienen te komen. Dat een dergelijke ingreep hier aan haalbaar te realiseren vierkante meters enige malen de prijs van vervangende nieuwbouw zou gaan kosten, deert kennelijk niet. De gemeente heeft de opbrengsten van de grond nodig en wil een veel couranter vorm van woningbouw langs deze belangrijkste entree naar het centrum, de Cityring, bestemmen.
Kwalijk in het streven van de HVOL vind ik dat volledig wordt voorbijgegaan aan de belangen van het Doelencomplex aan de Witte Singel. De universiteit wil daar tot sloop overgaan om een Campus te realiseren. Waarom krijgt dat niet de aandacht? Valt dat zo rustieke 30 jaar jonge wijkje met wel courante woningen niet onder het door de vereniging nagestreefde behoud en herstel? Herstel is hier overigens niet nodig, want de woningen staan er, behoudens uiteraard enige gedateerde interieurafwerkingen, goed onderhouden bij. Een volledig negeren van de belangen van de bewoners die daar niet weg willen, valt toch ook niet onder de doelstelling van de vereniging belangstelling voor de geschiedenis? Kortom, er wordt met twee maten gemeten. Ook het Doelencomplex is een icoon van een bepaalde bouwperiode en is uniek voor Leiden, zo nog net binnen de singels.
In dit verband begrijpen velen ook niet de bezwaren waarmee diezelfde HVOL procedureel alweer bijna zeven jaar alles uit de kast trekt om bij restaurant Annies Verjaardag aan de Nieuwe Rijn, een nieuw terras op vlonders tegen te houden. De huidige verrommelende uitvoering op dekschuiten zou dan verdwijnen. De vereniging beweert ten onrechte dat hierdoor de aanblik van het historische centrum ontoelaatbaar zou worden aangetast. Immers, juist de waardevolle elementen als de werfkelders onder de kades door, zouden dan veel beter in het zicht komen.
HVOL, let op uw saeck, streef met al uw verder wel fraaie activiteiten meer uw doelstellingen na, en vergeet daarbijniet dat er achter iedere steen of anderszins vak ook menselijke belangen spelen. Een aandachtsgebied dat al groot genoeg is.
Menno Smitsloo
Reacties: [email protected]
Twitter: @mennosmitsloo
