Legal & Finance

De beginselen van “onvoorziene omstandigheden” in de coronacrisis

Redactie 26 oktober 2020 3 minuten leestijd

De coronapandemie heeft overal forse gevolgen voor de economie en voor de daarin lopende commerciële contracten. In toenemende mate kunnen bedrijven hun verplichtingen niet (geheel) nakomen. Inmiddels wordt overal druk onderhandeld over de gevolgen van de pandemie voor commerciële contracten, zoals de huurovereenkomsten van winkel- en horecapanden. Daarbij worden de termen “onvoorziene omstandigheden” en “share the pain” steeds vaker gehoord. Hoe zit dat juridisch?

Met “onvoorziene omstandigheden” wordt niet bedoeld dat die omstandigheden feitelijk niet voorzienbaar waren, maar of sprake is van omstandigheden waarin de overeenkomst niet expliciet of impliciet voorziet. Inmiddels heeft de rechtspraak laten zien dat op zich algemeen aanvaard moet worden dat de coronacrisis een dergelijke onvoorziene omstandigheid is.

In de wet is als tweede vereiste opgenomen dat de omstandigheden van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid een ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. Een ernstige verstoring van de waardeverhouding van de wederzijdse prestaties kan zo’n omstandigheid zijn. Te denken valt aan het huurtarief van een bedrijfsruimte tijdens de lockdown.

De derde eis voor een beroep op onvoorziene omstandigheden is dat de onvoorziene omstandigheden niet voor rekening komen van de partij die zich erop beroept gelet op de aard van de overeenkomst of de verkeersopvattingen. Voorbeeld: De horeca-ondernemer die de huur van zijn bedrijfspand niet kan betalen, omdat hij niet open mocht, kan in beginsel wel een beroep doen op onvoorziene omstandigheden. De huurder van woonruimte die door financieel onvermogen moeite heeft om zijn huur te betalen in veel gevallen weer niet.

Als er gesproken kan worden van onvoorziene omstandigheden, dan kan de rechter de overeenkomst geheel of gedeeltelijk ontbinden of de overeenkomst wijzigen. Dat laatste gebeurt veelal bij duurovereenkomsten, zoals huurovereenkomsten. Het toverwoord redelijkheid en billijkheid komt dan weer op tafel. Doel is eigenlijk het herstellen van het aanvankelijk overeengekomen evenwicht.

Corona zag natuurlijk niemand aankomen en daarom is ‘share the pain’ vaak de uitkomst.

Joost Donkersloot
Advocaat
TK Sectorteam Retail & Hospitality
www.tk.nl