Knock-out in Wenen

De onderneming draait goed, offertes, opdrachten en orderbevestigingen volgen elkaar in hoog tempo op. De formats en teksten zijn door een jurist gecheckt en de algemene voorwaarden worden keurig volgens de regels overeengekomen. Alles volgens het boekje. En toch kan het dan nog gek lopen! Hoe je als Neder-landse staalhandelaar in geschil met je Duitse afnemer uiteindelijk (op onderdelen) knock-out gaat in Wenen.

Het Hof Den Bosch oordeelde op 11 juni 2019 in een zaak tussen een Nederlandse en een Duitse staalhandelaar. Zij deden al jaren zaken met elkaar volgens een vast stramien:

– De Duitse handelaar stuurde een bestel-formulier naar de Nederlandse handelaar waarop stond dat de algemene voorwaar-den van de Duitse handelaar van toepas-sing waren, dat deze op eerste verzoek zouden worden toegezonden en dat deze ook op de website te vinden waren. 

– De Nederlandse handelaar verzond in antwoord daarop een opdrachtbevestiging aan de Duitse handelaar waarin stond dat haar (eigen) algemene voorwaarden van toepassing waren en zond deze algemene voorwaarden ook mee aan de Duitse handelaar, keurig in de Duitse taal.

Beide handelaren hadden hun algemene voorwaarden daarmee rechtsgeldig in de overeenkomst ingebracht. Naar Duits recht hoeven de algemene voorwaarden namelijk niet ter hand te worden gesteld, maar volstaat een redelijke mogelijkheid om van die voorwaarden kennis te nemen. Daaraan was voldaan door 1) aan te bieden de voorwaarden toe te sturen en 2) naar de eigen website te verwijzen. 

De handelaren kregen een geschil over een partij staalplaten die de Nederlandse handelaar aan de Duitse handelaar zou leveren. Beide partijen ontbonden uiteindelijk de overeenkomst en stelden claims over en weer in. Bij de voorzieningenrechter in Breda kreeg de Nederlandse handelaar grotendeels gelijk. De Duitse handelaar ging echter in hoger beroep. 

Bij het Hof grijpen beide partijen ieder naar hun eigen algemene voorwaarden. Beide partijen willen uiteraard dat hun ‘eigen’ rechter bevoegd is, dat hun ‘eigen’ recht op de overeenkomst van toepassing is en dat hun eigen voorwaarden qua rente, contractuele boetes en buitengerechtelijke incassokosten van toepassing zijn. “Battle of forms” wordt dit ook wel genoemd, de situatie dat twee verschillende sets algemene voorwaarden van toepassing zijn verklaard. In zo’n geval moet de rechter eerst als ‘voorvraag’ vaststellen aan de hand van welk recht moet worden beoordeeld welke algemene voorwaarden van toepassing zijn. Daar gaat je zekerheid van de eigen algemene voorwaarden! Deze waren nota bene rechtsgeldig overeengekomen, maar die van de wederpartij ook…

Voordat een rechter deze ‘voorvraag’ kan beantwoorden moet hij eerst beoordelen of hij wel bevoegd is om in deze zaak te oordelen (voor-voorvraag). Ook dat was geen enkele discussie geweest als er maar één set algemene voorwaarden van toe-passing zou zijn geweest. Gelukkig voor de Nederlandse handelaar hadden partijen afgesproken dat de staalplaten in Neder-land zouden worden geleverd en is de Nederlandse rechter daarom bevoegd (EEX II-Vo). (Als partijen toevallig hadden afgesproken dat de staalplaten in Duitsland zouden worden afgeleverd, dan was de Duitse rechter bevoegd geweest!)

Daarna komt dus de vraag aan de hand van welk recht moet worden vastgesteld welke algemene voorwaardenvan toepassing zijn. Het Hof stelt vast dat dit een internationale koopovereenkomst van roerende zaken betreft en dat daarop het Weens Koopverdrag van 11 april 1980 van toepassing is. Het Hof komt vervol-gens tot de conclusie dat beide sets algemene voorwaarden – naast elkaar – van toepassing zijn, behalve waar de voorwaarden elkaar uitdrukkelijk tegen-spreken. Die clausules gelden dan aan beide zijden niet. Dit is de zogenaamde ‘knock out rule’. (Hoe het Hof tot de toepasselijkheid van de knock out rule komt, wordt uit het gepubliceerde arrest niet duidelijk.) Omdat er ook onder-werpen kunnen zijn die niet door het Weens Koopverdrag worden geregeld en evenmin door de algemene voorwaarden (als gevolg van de knock out rule), moet er ook nog toepasselijk recht als ‘vang-net’ worden aangewezen. Op grond van de EU-verordening Rome I Vo wijst de rechter daarvoor het Nederlandse recht aan omdat de kenmerkende prestatie bij een koopovereenkomst de levering is en de leverancier de in Nederland gevestigde staalhandelaar is. 

In plaats van de rechtszekerheid van de correct overeengekomen en keurig toegezonden algemene voorwaarden wordt de  Nederlandse staalhandelaar dus geconfronteerd met een kostbare (advocaten)discussie over de vraag welke rechter bevoegd is en welk recht van toepassing is en wordt deze partij uiteindelijk geconfronteerd met een ‘lappendeken’ aan toepasselijk recht: primair de beide sets algemene voorwaarden en aanvullend 

zowel het Weens Koopverdrag als het Nederlandse Burgerlijk Wetboek. Deze lappendeken aan toepasselijk recht staat er niet aan in de weg dat de Duitse staalhandelaar gewoon de facturen moet betalen, maar de Nederlandse staalhandelaar gaat op twee gevoelige punten toch ‘knock out’. Zowel zijn vordering tot betaling van de contractuele boete als zijn vordering tot betaling van een bedrag van ruim € 23K aan buiten-gerechtelijke incassokosten worden af-gewezen (o.a.) omdat de algemene voor-waarden van partijen op dit punt tegenstrijdig zijn en dus beide clausules niet van toepassing zijn.

Weg rechtszekerheid, weg lagere (advocaat)kosten en weg contractuele boete en reële  buitengerechtelijke incassokosten!

Hoe voorkom je dit? Door expliciete afwijzing van de algemene voorwaarden van de wederpartij. Alle inkomende bestellingen, offertes en orderbevestigingen zouden nauwkeurig gecheckt moeten worden op clausules die de algemene voorwaarden van de weder-partij van toepassing verklaren. Praktisch punt, bijna onder iedere e-mail staat wel zo’n standaardzin. In zo’n geval moeten die algemene voorwaarden expliciet (met naam en toenaam) schriftelijk worden afgewezen. Een ‘voorgedrukte’ tekst of een clausule in de eigen algemene voorwaarden volstaat op dit punt niet.

Gerard Gort
Advocaat
La Gro Geelkerken Advocaten
www.lagrogeelkerken.nl

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *