Het hoogheemraadschap van Rijnland zoekt doorlopend naar energiebesparing en alternatieve vormen van energieopwekking, variërend van zonne-energie tot het opwekken van thermische energie uit oppervlaktewater. Dit moet ertoe leiden dat het waterschap in 2025 energieneutraal opereert. Op deze pagina’s een toelichting op recente projecten.
Waterschappen zijn grootverbruikers als het gaat om energie. Die is nodig voor onder andere het laten draaien van waterzuiveringsinstallaties en gemalen. Dat is de reden dat de 21 waterschappen in ons land naar allerlei vormen van energiebesparing zoeken. In onze regio doet het hoogheemraadschap van Rijnland dit.
“Hiervoor hebben we een driesporenbeleid ontwikkeld,” zegt Jeroen Haan, hoogheemraad van Rijnland. “Ten eerste zoeken we naar allerlei manieren om energie te besparen. Ten tweede vergroenen we onze processen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van biogas en het vergisten van bacteriën. En ten derde zoeken we naar duurzame manieren van energieopwekking, zoals zonne-energie en het opwekken van energie uit oppervlaktewater en afvalwater.”
Terug naar burgers en bedrijven
De stroom die wordt opgewekt, is voor eigen gebruik maar wat over is, wordt teruggegeven aan het net. Jeroen Haan: “Die energie kan terugvloeien naar huishoudens maar ook naar bedrijven, afhankelijk van de plek waar we de elektriciteit opwekken. Zij profiteren dus mee van onze energieproductie.”
Zonnepanelen bij zuiveringsinstallatie
Op vrijdag 12 oktober nam het hoogheemraadschap van Rijnland een van de grootste zonnepanelenparken van Zuid-Holland in gebruik. Deze zogeheten zonneweide, bestaande uit ruim 5500 panelen, is aangelegd op een 2 hectare groot terrein naast de waterzuiveringsinstallatie op bedrijventerrein ’t Heen in Katwijk. De energie die met de zonnepanelen wordt opgewekt, wordt gebruikt om het water te zuiveren in de installatie, maar wat over is, wordt teruggeven aan het net. De stroom die door de zonnepanelen wordt opgewekt, is bij maximale capaciteit voldoende om 390 huishoudens van energie te voorzien.
Ook op andere manieren wordt zuinig met energie omgesprongen in de Katwijkse waterzuiveringsinstallatie. Zo wordt tijdens het zuiveren van het afvalwater extra zuurstof aan het water toegevoegd. Dit gebeurt met behulp van een rubberen mat met gaatjes op de bodem van het bassin. Dit stimuleert het vergistingsproces. Dankzij deze vernieuwing is er minder elektriciteit nodig voor het scheiden van afval uit het water.
Opwekken thermische energie uit oppervlaktewater
Het is mogelijk om de warmte in het water van kanalen en meren te gebruiken voor energieopwekking. Dit kan door die warmte aan het water te onttrekken en ondergronds op te slaan. Andersom kan ook afgekoeld water worden opgeslagen. De energie die hierbij vrijkomt, kan worden gebruikt om gebouwen te verwarmen en te koelen.
Het plan is om in Katwijk een proef te starten met deze manier van energieopwekking. Rijnland werkt hiervoor samen met de gemeente Katwijk, woningcorporatie Dunavie en energietransporteur Alliander. Een aangrenzend flatgebouw langs het water van de Oude Rijn zal op deze manier van elektriciteit worden voorzien. Wanneer de proef start, is nog niet bekend, maar de realisatie is een stap dichterbij gekomen nu het Rijk recentelijk een subsidie van 4,8 miljoen euro heeft toegekend.
Energieopwekking uit zoet en zout water
Het is mogelijk om energie op te wekken dankzij het verschil in zoutconcentratie tussen zout en zoet water. In Breezanddijk bij de Afsluitdijk staat een proefinstallatie waarmee deze zogeheten blauwe energie wordt opgewekt door het mengen van zout water uit de Waddenzee en zoet water uit het IJsselmeer.
Een tweede proefinstallatie is gepland in Katwijk aan Zee bij het boezemgemaal in de uitwatering. De energie die hier wordt opgewekt, zal worden gebruikt om het gemaal te laten draaien. Maar stroom die niet wordt gebruikt, wordt geleverd aan bewoners rondom het Katwijkse gemaal. De planning is om de zogeheten blue energy-centrale over twee jaar in gebruik te nemen.
Warmtewinning uit afvalwater
Afvalwater bevat warmte, onder andere door bewoners die zich douchen met warm water. Deze warmte kan met behulp van pompen en warmtewisselaars worden vrijgemaakt bij het zuiveren van dit water. Een techniek die kan worden vergeleken met stadsverwarming.
In Nieuwkoop zijn er diverse initiatieven op dit gebied. De waterzuiveringsinstallatie daar levert sinds dit jaar de vrijgekomen energie aan zwembad De Aarweide, waar het wordt gebruikt om het zwemwater te verwarmen. Ook bedrijventerrein Schoterhoek II in Nieuwkoop zal in de toekomst op deze manier van energie worden voorzien. Soortgelijke initiatieven komen er in Leiden voor een ijshal en een zwembad.
Groene Cirkels
Het hoogheemraadschap van Rijnland werkt samen in het project Groene Cirkels met diverse partijen: bierbrouwer Heineken in Zoeterwoude, de provincie Zuid-Holland, Wageningen University en Naturalis. Doel hiervan is het honderd procent circulair maken en verduurzamen van de bedrijfseconomische activiteiten. Projecten die in dit kader worden opgepakt, hebben te maken met energie, water, grondstoffen en mobiliteit. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht of afvalwater van Heineken kan worden gezuiverd door het op te vangen in het landschap. Ook proeven met elektrisch varen en groenstroken die geschikt zijn voor bijenpopulaties, maken deel uit van Groene Cirkels.
Oproep
Het hoogheemraadschap van Rijnland is op zoek naar bedrijven met een grote behoefte aan energie en die geïnteresseerd zijn in energie die door het waterschap wordt opgewekt, of die zelf stroom opwekken waar Rijnland in kan participeren. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij Jeroen Haan, [email protected].
