‘Voorkom dat er achteraf verwijten worden gemaakt’
Elke ondernemer krijgt vroeg of laat te maken met de overdracht van zijn bedrijf. Met relatief veel grote en kleine familiebedrijven in onder andere de automotive, de voedingsindustrie en de bouw, weet Van Ree Accountants daar alles van. Een gesprek over hoe je de overdracht in goede banen leidt met Jaap Bergman, directeur van het kantoor voor Leiden en de Duin- en Bollenstreek, relatiebeheerder Hans van Duijvenbode en fiscalist Arjan Pul.
Wat is een goed moment om over de overdracht van je bedrijf na te denken?
Hans van Duijvenbode: “Je kunt niet één bepaald moment aanwijzen waarop je met een ondernemer over de overdracht van zijn of haar bedrijf gaat nadenken. Het is wel duidelijk dat je daar bij een jonge ondernemer die net een paar jaar bezig is, niet meteen over gaat beginnen.”
Jaap Bergman: “Maar na verloop van tijd is het toch wel verstandig om de ‘wat als’-vraag op tafel te leggen. En dan gaat het niet alleen om de overdracht van het bedrijf, maar ook om de vraag wat er geregeld is als jou onverwacht iets overkomt en je wilsonbekwaam wordt. Om nog maar te zwijgen van een eigenaar van een bedrijf die plotseling overlijdt, wat altijd kan, we zijn allemaal mensen van een dag. Ook als je pas veertig bent, moet je dingen regelen en zorgen dat er iets op papier staat over je opvolging, mocht je plotseling wegvallen.”
Hoe pakt Van Ree Accountants het aan als ondernemers hun bedrijf willen overdragen?
Arjan Pul: “Dat is per bedrijf en per ondernemer verschillend. Het is vooral een zaak van veel gesprekken voeren. Tijdens die gesprekken steek je je voelsprieten uit en vraag je wat de wensen zijn van de ondernemer en de opvolgers. Langzaam komt er dan veel boven tafel, wat input oplevert voor vervolggesprekken. Het gaat vaak niet om trajecten van enkele weken maar soms om meerjarige trajecten. Uiteindelijk rolt hier een adviesstuk uit, met bijvoorbeeld afspraken over fiscaalvriendelijk schenken van het bedrijf. Bij familiebedrijven is het zo dat dit met de hele familie wordt besproken, ook met familie die niet in de zaak zit, en zo nodig ook de koude kant.” Lachend: “Dat kan verfrissend zijn, maar je moet wel opletten dat er geen ijzige wind gaat waaien.”
Hans van Duijvenbode: “Je moet transparant zijn om te voorkomen dat later, bijvoorbeeld bij het verdelen van de erfenis, verwijten worden gemaakt over het voor een appel en een ei weggeven van het bedrijf.”
Jaap Bergman vult aan: “Dat soort ellende in de familie wil je inderdaad voorkomen. Je wilt dat de familie ook na verloop van tijd nog door één deur kan. Het is daarom belangrijk dat je goed luistert en doorvraagt. Het is niet een zaak van de overdracht even fiscaal fiksen en klaar. Dat is de harde kant, maar je moet ook oog hebben voor de zachte kant.”
Hans van Duijvenbode: “Het gaat om transparantie en vertrouwen en dat is iets wat je in de loop van de jaren opbouwt met de klant. Wij voeren regelmatig gesprekken en dan komen ook zaken op het gebied van bedrijfsopvolging op tafel. Zo nodig schakelen we dan specialisten in. Die hebben we zelf in huis op onze landelijk opererende afdeling Finance Consultants. Daar zitten fiscalisten zoals Arjan, maar ook onder andere juridisch adviseurs, die zorgen dat de afspraken over bedrijfsopvolging juridisch goed onderbouwd zijn, en waarderingsdeskundigen die de waarde van een bedrijf kunnen bepalen.”
Hebben jullie een voorbeeld uit de dagelijkse praktijk van bedrijfsopvolging?
Jaap Bergman: “Bij een familiebedrijf waarbij de vader zijn zoon op het schild wilde hijsen, keken we of de zoon zonder nadenken de wil van zijn vader inwilligde of dat hij echt intrinsiek gemotiveerd was. Het kan zijn dat een bedrijf leiden niet zijn ding is, of wellicht mist hij de motivatie of heeft hij niet de juiste competenties. Van ons als adviseur vraagt dat het lef om zaken bespreekbaar te maken en iemand tegen te spreken. Aan jaknikkers heb je niets. Ook bij grote klanten moet je je rug recht houden, al is het uiteindelijk wel zo dat voor elk advies geldt dat de klant uiteindelijk de keuze maakt.”
Arjan Pul: “Ik had een middelgroot foodbedrijf als klant waarbij het de insteek was van de eigenaar dat de kinderen die in de zaak werkten, de zaak zouden overnemen. Maar toen wij afzonderlijke gesprekken met de kinderen voerden, bleef de helft van hen over om het familiebedrijf over te nemen. De een wilde niet en een ander bleek niet bekwaam genoeg. Als we blind de wens van de eigenaar hadden ingewilligd, was dat na verloop van tijd zomaar op ruzie uitgedraaid.”
Hoe boeiend is het om ondernemers bij te staan bij hun bedrijfsopvolging?
Hans van Duijvenbode: “Het mooie van dit soort trajecten is dat er heel veel bij komt kijken, waardoor er specialisten nodig zijn. Maar als generalist kijk je vaak net even anders tegen de zaak aan. Zo houd je elkaar scherp en wordt het werk goed gedaan.”
Arjan Pul: “Het is heel boeiend. Je moet afstand houden omdat er vaak veel emotie bij komt kijken, maar daarvoor moet juist ook ruimte zijn. Voor ons is het zaak om hier objectief, zorgvuldig en professioneel mee om te gaan.”
Jaap Bergman, afsluitend: “Objectiviteit is belangrijk. Wij moeten kijken wat het beste is voor de familie en voor het bedrijf, zonder partij te kiezen. In dat dynamische speelveld opereren wij.”
Van Ree Accountants Leiden
Elisabethhof 19
2353 EW Leiderdorp
071 303 15 58
[email protected]
www.vanreeaccountants.nl
