Door het veranderende klimaat, met lange periodes van droogte afgewisseld door hevige slagregens, is het noodzakelijk dat bouwbedrijven en projectontwikkelaars zorgen voor meer ‘groen-blauw’ bij de realisatie van hun woningbouwprojecten en infrastructurele projecten. Een convenant van provincie, gemeenten, bouwers en hoogheemraadschap Rijnland, dat in het najaar van 2018 werd gesloten, legt hiervoor de basis.
Het hoogheemraadschap van Rijnland heeft als missie zorgen voor droge voeten en schoon water. En dus is het logisch dat deze organisatie een initiërende rol speelt waar het gaat om het zogeheten klimaatadaptief bouwen. “Hoe belangrijk dat is, zien we op dit moment weer,” zegt Marco Kastelein, lid van het dagelijks bestuur van het hoogheemraadschap en onder andere verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening.
Droogste voorjaar ooit
Hij legt uit: “We beleven het droogste voorjaar ooit. Dergelijke extremen komen vaker voor met enerzijds gebrek aan zoet water en anderzijds meer piekbuien die tot wateroverlast leiden en overstroming van het riool wanneer het systeem overbelast raakt. Deze situatie lijkt het nieuwe normaal te worden. Daarom is het noodzakelijk dat we rekening houden met het extreme klimaat. Vandaar dat we een convenant hebben opgesteld, onderschreven door partijen die betrokken zijn bij de bouw. Zij denken na over hoe klimaatadaptief bouwen eruit ziet en hoe dat geborgd kan worden in regelgeving, en wel zodanig dat er ruimte blijft voor de creativiteit van bouwbedrijven.”
Er zijn tal van voorbeelden hoe je rekening kunt houden met de klimaatverandering. Kastelein: “Je moet dan denken aan voldoende waterpartijen in woonwijken waarin regenwater kan worden opgevangen en opgeslagen, aan daken waarop overvloedig water kan worden gereguleerd, uitbreiding van wateropvang in de openbare ruimte en aan het verhogen van vloeren in woningen. Ook het verharden en verstenen van tuinen is een probleem, want daardoor kan het regenwater niet weg.”
Convenant
In oktober 2018 is het convenant klimaatadaptief bouwen gesloten door onder andere de provincie Zuid-Holland, gemeenten, projectontwikkelaars, adviesbureaus, bouwbedrijven en waterschappen in Zuid-Holland waaronder Rijnland.
Sindsdien hebben zich nieuwe partijen aangesloten, ook van buiten de provincie. Deelnemers die het convenant hebben ondertekend, zijn onder meer de gemeentes Den Haag, Rotterdam, Leiden en Alphen aan den Rijn, alle Zuid-Hollandse waterschappen en grote bouwbedrijven als BAM, Heijmans en Dura Vermeer.
“We zijn nu zo’n anderhalf jaar bezig, daarom is het nog te vroeg om al pareltjes te kunnen aanwijzen,” antwoordt Marco Kastelein op de vraag of er al successen zijn geboekt. “Wel zijn er inmiddels een aantal pilots gestart, onder andere in Dordrecht en Alphen aan den Rijn. We overleggen over waar we klimaatadaptief bouwen in praktijk kunnen brengen.” Een voorbeeld is het woningbouwproject Valkenburg op het voormalige marinevliegveld in de gemeente Katwijk, waar een klein dorp ontstaat de komende jaren met zo’n 5600 woningen.
Riool- en drinkwater
Kastelein: “Hier worden de principes van klimaatadaptief bouwen ingebracht in overleg met onder andere het Rijksvastgoedbedrijf (dat eigendom is van de grond), de gemeente Katwijk en Dunea Duin & Water. Je moet dan denken aan zaken als het gesplitst afvoeren van afvalwaterstromen, hergebruik van drinkwater, warmtewinning uit water en de stedenbouwkundige inpassing van water en andere adaptatiemaatregelen in de wijk.”
De komende jaren zullen bouwbedrijven merken dat de regels voor klimaatadaptief bouwen terecht komen in de aanbestedingen van bouwprojecten van gemeentes. Bedrijven die daaraan kunnen voldoen, krijgen extra punten en maken dus een grotere kans op het binnenhalen van projecten. Wat hierbij kan helpen is een onlangs uitgegeven handleiding van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Daarin staan veel concrete voorbeelden aan de hand waarvan bouwers en projectontwikkelaars kunnen zien hoe klimaatadaptief bouwen in de praktijk wordt toegepast.
Groen-blauwe woonwijken
Vooruitlopend op nieuwe regelgeving kunnen bouwbedrijven ook al zelf de principes toepassen. Grotere bouwconcerns hebben vaak functionarissen die gespecialiseerd zijn in aspecten rond duurzaam en straks ook klimaatadaptief bouwen. Zij kunnen hier hun kennis op loslaten, zodanig dat er groen-blauwe woonwijken ontstaan. Om initiatieven op dit gebied te stimuleren, heeft de Unie van Waterschappen (het overkoepelend orgaan van alle waterschappen in Nederland) een waterinnovatieprijs voor bedrijven in het leven geroepen. Daarnaast heeft Rijnland voor burgers een regeling getroffen om goede ideeën een steun in de rug te geven. Kastelein: “Zo heeft Rijnland twee prachtige projecten in mijn woonplaats Gouda medegefinancierd: de aanleg van watertuinen in de grachten en een ‘blauw’ schoolplein met veel groen.”
Marco Kastelein afsluitend: “Zo beseffen steeds meer mensen dat niet alleen groen maar ook blauw belangrijk is. Wij willen dit besef stimuleren en verspreiden onder overheden en bedrijven, en bouwbedrijven en projectontwikkelaars in het bijzonder. Steeds meer blauw en groen in steden en dorpen, dat kan heel mooi worden.”
Brochure
Meer informatie over klimaatadaptief bouwen is te vinden in een onlangs uitgegeven brochure van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Bouwers en projectontwikkelaars vinden daar hoe deze manier van bouwen in praktijk wordt gebracht. Het bevat ook veel voorbeelden.
Benieuwd?
Ga naar:
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2020/04/30/handreiking-regelgeving-klimaat-adaptief-bouwen-en-inrichten
En wil je meer weten over de waterinnovatieprijs voor bedrijven? Kijk dan op: www.waterinnovatieprijs.nl.
