Een tijdje geleden verzuchtte ik in een column dat we politici nodig hebben die met gezag en een lange termijn visie maatschappelijk draagvlak creëren voor de aanpak van een probleem. Niet alleen in ons eigen land, ook in Europa.
Hordes kiezers, van ons eigen electoraat tot het Poolse, geschrokken van incidenten omtrent immigratie, lopen in de open armen van populisten die alleen de problemen noemen, daar (ook) geen oplossing voor hebben maar eenmaal aan de macht, de rechtsstaat en het Europese project kunnen ondermijnen.
Waarom legt geen enkele politicus ons uit, dat de historie van ons eigen continent, of eigenlijk het hele Westen, wordt gekenmerkt, is gevormd door grote verschuivingen in populaties? Die hebben ook ons land gestalte gegeven. De Nederlander bestaat niet, zei Máxima ooit. Ze is daarvoor bekritiseerd, maar ze had wel een punt en die uitspraak doet er niets aan af dat we een succesvolle, gelukkige, gezonde natie zijn. De vele duizenden ondernemers, denkers en kunstenaars die in de 16e en 17e eeuw naar dit vrije land zijn gekomen droegen bij aan ongekende welvaart, artistieke ontplooiing en macht. 70.000 Hugenoten vluchtten begin 18e eeuw naar Holland, dat in die tijd nog geen één miljoen inwoners had. In 1914 vingen we een miljoen Belgische vluchtelingen op. In de jaren ’30 kwamen de Chinese immigranten en eind jaren ’40 honderdduizenden Indonesiërs. Allemaal hardwerkende mensen. In de jaren ’60 kwamen de Turkse gastarbeiders. Hun nakomelingen zijn vaak goede ondernemers. Onze nieuwe Tweede Kamervoorzitter en de burgemeester van Rotterdam zijn van Marokkaanse afkomst en doen het uitstekend. En de Ethiopiërs, Soedanezen en anderen die in verband met hongersnood of oorlog in de jaren ’80 en ’90 hun heil hier zochten? Toch allemaal aan het werk? Zo is het altijd gegaan en zo zal het altijd doorgaan.
Dit is the big picture en daar komt nog wat bij. De Westerse economieën stagneren en zijn aldus extra kwetsbaar voor invloeden uit andere economieën. Denk aan de Chinese malaise. Het rente-instrument is krachteloos geworden en ook het valuta-instrument lijkt uitgewerkt. Logisch, bij een populatie die alles al heeft en gaat krimpen. Macro-economen zijn het er allang over eens: wil je de economie nog laten groeien dan heb je bevolkingsaanwas nodig. Vanuit dat oogpunt is het niet zo vreemd dat bijvoorbeeld Duitsland en Zweden grote aantallen mensen opnemen, elk zo’n 1,5% ten opzichte van de huidige bevolking. Dat gaat ze namelijk al snel structureel economische groei opleveren en dat is goed voor iedereen, niet alleen voor de Syrische immigranten, die trouwens goed zijn opgeleid en hun talen spreken.
De overheden moeten ten eerste het grote beeld uitdragen. Ten tweede moeten ze de korte termijn problemen die samenhangen met immigratie en de culturele en religieuze verschillen niet alleen stevig aanpakken, maar vóór zijn. Beide dingen gaan niet goed en dat laat ruimte voor angst, bezorgdheid en gevoel van onmacht. Wie staat op en legt uit? Wie geeft het vertrouwen terug?
Jan Versteegh, Voorzitter VNO/NCW Rijnland
