Door de landstreek La Mancha rijden twee ruiters, een lange dunne op een uitgemergeld paard en een korte dikke op een ezel. De eerste voorspelt avontuur en beleeft het vervolgens ook. De tweede volgt hoofdschuddend omdat hij een andere werkelijkheid ziet. De verhalen van Don Quichotte en Sancho Panza veroorzaken telkens weer een glimlach. Maar werken ze nog als spiegel?
Onze waarneming wordt voor een belangrijk deel bepaald door onze verwachtingen. Heeft de waarneming plaatsgevonden, dan is correctie nauwelijks meer mogelijk. We praten over een ‘feit’ zonder te beseffen dat gezichtspunt, kleur van de bril of kwaliteit van de ogen en allerlei andere factoren mede bepalend zijn voor het resultaat. De ratio verliest.
Kamervragen gebaseerd op geruchten. Feitelijk helemaal geen vragen maar ingenomen standpunten. Geen waarnemingen maar slechte interpretaties, veroordelingen, veronderstelde motieven. Een aanval op een molen, in de overtuiging dat het een reus is. Pers, kamerleden, ondernemers onderling en overheid en ondernemers buitelen soms over elkaar heen. Overal komt het voor. Zonder onderzoek, zonder betrokkenen te spreken, zonder te weten waar het precies over gaat. Altijd vinden we een (ervarings-)deskundige bereid te bevestigen dat de molen inderdaad een reus is. Ten aanval! Diverse schildknapen roepen weliswaar nog hoe onverstandig dat is, maar daar wordt niet naar geluisterd. De nuance maakt namelijk geen indruk.
Verdedigen is onmogelijk. De molen verliest, hij is in een hoek gedrukt. Ruimte om uit te leggen hoe het wel zit, krijgt hij niet. Wat de molen ook zegt, in de ogen van Don Quichotte blijft hij een reus.
Als de stofwolken zijn opgetrokken, blijkt de molen beschadigd te zijn. Wat zou het een verademing zijn weer wat meer te horen: ‘Het was beter geweest als ik eerst even goed had geluisterd of beter had nagedacht’. Excuses als signaal van volwassenheid, zoiets. Molens in ons polderland staan ergens voor. Laten we er zuinig op zijn, er van leren, en dan vooral blijven glimlachen. Desnoods om onszelf.
Marnix Zwart,
adjunct-directeur van Bedrijfsadvies te Alphen aan den Rijn, een adviesbureau op het gebied van milieu, arbo, kwaliteit en parkmanagement.
Telefoon (0172) 42 31 30, Internet www.bedrijfsadvies.nu.
