Heeft u ooit gehoord van Antimony, Beryllium, Gallium, Germanium, Indium, Niobium, Tantalum of Tungsten? Snel achter elkaar uitgesproken lijkt het wel een toverspreuk uit Harry Potter. Als u scheikunde hebt gestudeerd kunt u van deze termen waarschijnlijk wel iets maken. Want het zijn ook grondstoffen, voornamelijk metalen. U en ik gebruiken deze en dergelijke grondstoffen elke dag, elk uur, elke minuut. Ze zijn verwerkt in onze telefoons, computers, auto’s, vooral als die elektrisch aangedreven zijn, verwarmingsinstallaties en vele andere voorzieningen die in ons dagelijks leven van belang zijn.
De toverwoorden die ik opsomde, vormen een kleine greep uit de 41 grondstoffen die de Europese Unie in 2010 als kritisch heeft bestempeld. Kritisch betekent dat de stoffen van belang zijn voor vitale technologie terwijl de winbare voorraad wereldwijd gering is, of volledig in handen van één of een handjevol landen. Landen die het voor de EU landen moeilijk kunnen maken de hand te leggen op deze grondstoffen. Opmerkelijk is dat China voor verreweg de meeste van deze grondstoffen praktisch het monopolie heeft. En we weten het allemaal: China heeft alles wat het land heeft hard nodig voor de eigen duizelingwekkende ontwikkeling.
De term “circular economy”, die ik verheven heb tot titel van deze column, slaat vooral op hergebruik van alle mogelijke materialen en middelen. Maar dat is niet het enige. Innovatie gericht op het vinden van alternatieve materialen en internationale samenwerking met het doel de toegang tot de bronnen te waarborgen zijn minstens zo belangrijk. Bedrijven, instellingen en overheden moeten samenwerken om al deze thema’s effectief te adresseren. Slim met dit alles omgaan is vitaal en daarom juich ik het toe dat VNO-NCW via de conferentie “Business Models in the Circular Economy” high-tech bedrijven, recycling bedrijven en de overheid bij elkaar roept om zich over dit onderwerp te buigen.
Van 7 miljard exemplaren homo sapiens zijn we op weg naar 10 miljard stuks. En je hoeft geen jurist te zijn om te weten dat al die mensen recht hebben op welvaart en welzijn. Ik hoorde André Kuipers laatst op Radio 1 pleiten voor veel meer investeringen in technologische ontwikkeling. Niet alleen in de ruimtevaart, maar overal. Als je het bekijkt in dit wereldwijde perspectief kan het ook niet anders. Slim omgaan met onze hulpbronnen zal er toe leiden dat deze ook beschikbaar zijn voor een nog grotere populatie.
Moeten de grote bedrijven en overheden dit voor ons oplossen? Voor hen is zeker een taak weggelegd, maar in het klein kan het ook. 2012 is door de VN uitgeroepen tot het jaar van de coöperatie. Zie ook www.jaarvandecoöperatie.nl. Coöperaties zijn vaak kleinschalige samenwerkingsverbanden met een gemeenschappelijk doel. Ook Nederland heeft veel te danken aan deze oude rechtsvorm. Krachten bundelen zodat individuen niet tegen elkaar kunnen worden uitgespeeld en in een veilige omgeving kunnen innoveren. Nederland is er groot door geworden en sommige coöperaties ook. Denk maar aan ons eigen FloraHolland. Juist tijdens de crisis blijven coöperatieve verbanden overeind. Een oude rechtsvorm is terecht weer prominent in beeld. De cirkel is rond.
