Mare Liberum

U zult wel denken. Heb je die advocaat weer met zijn potjeslatijn. Maar ik moest hier toch echt aan denken toen ik laatst met iemand hier op kantoor aan het filosoferen was over ontwikkelingen op het gebied van de IT. En wel hierom.

Mare Liberum is geschreven door Hugo de Groot, de man die in een boekenkist uit Slot Loevestein ontsnapte. De Groot was niet alleen een soort Houdini die uit zwaar beveiligde kastelen kon ontsnappen. Hij was vooral rechtsgeleerde. Eén van de eersten aan onze eigen Universiteit. Ik geloof dat hij al op zijn veertiende een doctorsgraad behaalde. In de eeuw voor hem ontdekten Columbus, Vasco da Gama, Tasman en vele anderen Amerika, Australië, verre delen van Azië – en daarmee ook de wereldzeeën die daartussen lagen. Een heel nieuwe, uitgestrekte wereld ging sinds eind vijftiende eeuw open. Op de verre kusten werden vlaggen geplant. Maar wie was de baas op volle zee? Wie mocht waar handelen? Wie mocht welke schepen kapen? Niet onbelangrijk aangezien Hollandse schepen nogal eens een Portugese of Spaanse buit verschalkten? De volle zee, vond De Groot, moest vrij blijven. Hij schreef daar zijn beroemde boek over, Mare Liberum, oftewel De Vrije Zee. 

Nog altijd is het internationale zeerecht gebaseerd op dit boek. De zee, buiten de kustwateren, is van niemand en buiten het continentaal plat heeft niemand er rechten. Daar mag dan ook iedereen zonder toestemming vissen, jagen, bodemschatten zoeken en rondvaren. 

Voor de lucht is later ongeveer hetzelfde bepaald en nog later is ook afgesproken dat ook de ruimte van niemand is. Dus ook al hebben de Amerikanen daar in 1969 een stars & stripes achtergelaten, op de maan is Trump niet de baas. Een prettige gedachte, en dat dankzij Hugo de Groot. Fascinerend dat het gedachtengoed van één man letterlijk universele werking heeft gekregen. 

Het internet en de intelligente, zelflerende systemen vormen de terra incognita van deze tijd. Hugo de Groot had eens moeten weten – de lucht en de ruimte had hij zich nog kunnen voorstellen. Maar een virtuele wereld met enen en nullen waarin iedereen met iedereen verweven is? Maar moeiteloos vindt ook daar zijn beginsel toepassing. Vanaf het begin is iedereen het er over eens dat het internet vrij moet zijn. 

Maar wat is nu die vrijheid? Algoritmes, kunstmatige intelligentie (en misschien soms ook hackers en trollen), ze beïnvloeden en bepalen wat we ontvangen, wat we betalen, welke informatie we krijgen… Er ontstaan systemen die bepalen wie waar recht op heeft. Kan dat zomaar? En wat als een computer zelf iets bedenkt? Is die innovatie dan van het systeem? Van de bedenker daarvan? Van degenen die de data hebben gegenereerd? De eigenaar? Een mer à boire van nieuwe vragen. Een zee van kwesties. Een zee? Ha! Als Hugo de Groot daar in 1609 raad mee wist, dan kunnen wij dat in de 21ste eeuw ook. Van dichtbij maak ik mee hoe mijn collega’s van IT recht in die wondere wereld van big data, artificial intelligence, machine learning en data protection juridische principes op een nieuwe manier toepassen en regels ontwikkelen. Fascinerend.

JAN VERSTEEGH, VOORZITTER VNO NCW BEDRIJFSLEVEN RIJNLAND

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *